کد مطلب:30039 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:123

سعید بن قیس هَمْدانی












سعید، جنگاوری دلیر و قهرمانی كم نظیر بود. او در جنگ های جمل[1] و صِفّین[2]، شركت داشت و در جمل[3] و صفّین[4]، امام علیه السلام او را به سرداری بنی هَمْدان گماشت. او در ضمن سخنرانی ای رسا در جمع یارانش چگونگی دو سپاه را به نیكویی بَر نمود[5] و عظمت سپاه علی علیه السلام را - كه گروهی از بدریان در آن حضور داشتند - نشان داد و آن گاه، جایگاه والای علی علیه السلام را به زیبایی تبیین كرد و با تكیه هوشمندانه بر پیشینه زشت معاویه، رسوایی او و پدرانش را بیان كرد.[6].

او در موارد بسیاری اطاعت مطلق خود از علی علیه السلام را با عبارت هایی هیجان بار بیان كرده است. علی علیه السلام نیز آن پارسامرد رزم آور را می ستود. از جمله فرمود:

«پشتیبان بزرگ حقیقت، آنان را به پیش می برد

سعید بن قیس [ را می گویم]، آن بزرگْ پشتیبان را».[7].

پس از جنگ صِفّین، امام علیه السلام برای جلوگیری از غارتگری های سفیان بن عوف در انبار،[8] او را بدان سوی، گسیل داشت.[9].

سعید، پس از علی علیه السلام نیز بر صراط حق، استوار ماند و در جمع یاران امام حسن علیه السلام قرار گرفت. امام حسن علیه السلام او را به عنوان جانشین قیس بن سعد به نبرد با معاویه گسیل داشت.[10] ابو عمرو كَشّی او را بدین سان ستوده است:

او از بزرگان تابعیان و از سران و زاهدان آنان بود.[11].

سعید بن قیس، حدود سال 41 هجری زندگی را بدرود گفت.[12].

6531. الغارات - در یاد كردِ غارت شهر انبار، توسّط سفیان بن عوف و درخواست علی علیه السلام از مردم برای حركت كردن به سوی او و تن زدن یارانش -:پس حُجْر بن عَدیّ كِنْدی و سعید بن قیس همْدانی برخاستند و گفتند:ای امیر مؤمنان! خدا برایت بد نیاورَد! به ما فرمان بده تا پیروی ات كنیم كه - به خدا سوگند - ما بر سرِ اطاعت تو، نه بر فنا شدن دارایی مان بی تابی می كنیم و نه بر كشته شدن خویشانمان.[13].

6532. الفتوح - در یاد كردِ جنگ صِفّین -:سعید بن قیس گفت:به خدا سوگند - ای امیر مؤمنان -، ما جز برای خدا یاری نكردیم و جز به او پاسخ مثبت ندادیم، و با كسی جنگیدیم كه نه سابقه ای چون تو دارد و نه خویشاوندیِ تو را [ با پیامبر صلی الله علیه وآله]. ما را به هر سو كه می خواهی و هركجا كه دوست داری، روانه كن كه ما گوش به فرمان و مطیع تو ایم.

در این جا بود كه علی علیه السلام چند بیتی سرود:

«اگر من دربان بهشت بودم

به [ قبیله] همْدان می گفتم:به سلامتْ وارد شوید.

خداوند، بهشت را به همْدان، پاداش دهد كه آنان

در روز سختی، برای دشمنان، چون سمّ كشنده اند».[14].

6533. تاریخ الطبری - به نقل از جبر بن نوف (پس از آن كه تحریك و ترغیب امام علی علیه السلام را برای پیكار با شامیان، پس از جنگ صفّین، نقل كرده است) -:پس سعید بن قیس همْدانی برخاست و گفت:ای امیر مؤمنان! با دل و جان، گوش به فرمان و مطیع هستیم. من نخستین كسی هستم كه در پیِ آنچه خواستی و طلب كردی، آمده ام.[15].

6534. الغارات - به نقل از ابو عبد الرحمان سُلَمی (در همان جریانی كه در نقل پیشین، یاد شد) -:پس سعید بن قیس همْدانی برخاست و گفت:ای امیر مؤمنان! به خدا سوگند، اگر به ما فرمان دهی كه پیاده و پابرهنه و بدون زاد و توشه تا قُسطنطنیّه و روم برویم، نه من نافرمانی می كنم و نه هیچ كس از قومم.

[ علی علیه السلام ]فرمود:«راست می گویید. خداوند به شما جزای خیر دهد».[16].









    1. الجمل:319، شرح نهج البلاغة:144/1.
    2. تاریخ الطبری:574/4، الفتوح:31/3.
    3. الجمل:319.
    4. وقعة صفّین:205، تاریخ خلیفة بن خیّاط:147، الفتوح:31/3.
    5. وقعة صفّین:236 و 437، الغارات:481/2 و 637، الأمالی، طوسی:293/174.
    6. وقعة صفّین:236 و 237.
    7. مناقب آل أبی طالب:172/3، الدیوان المنسوب إلی الإمام علی علیه السلام:432/572.
    8. انبار، شهری كوچك و آباد در روزگار ساسانیان بوده است و بقایای آن در شصت كیلومتری غرب بغداد، قابل مشاهده است. نامگذاری آن به «انبار»، از آن رو بوده كه مركز نگهداری گندم و جو و كاه برای لشكر بوده است، وگرنه ایرانیان، آن جا را «فیروز شاپور» می نامیده اند. این شهر به دست خالد بن ولید در سال دوازدهم هجری فتح شد و سَفّاح، اوّلین خلیفه عبّاسی، برای مدتی آن جا را مقرّ حكومتش ساخت.
    9. الغارات:470/2 تاریخ الیعقوبی:196/2، تاریخ الطبری:134/5، شرح نهج البلاغة:88/2.
    10. شرح نهج البلاغة: 40/16، مقاتل الطالبیّین: 71.
    11. رجال الكشّی:124/286/1.
    12. تنقیح المقال:4860/29/2.
    13. الغارات:481/2، الأمالی، طوسی:293/174.
    14. الفتوح:31/3، وقعة صفّین:437 و 274.
    15. تاریخ الطبری:79/5، الكامل فی التاریخ:402/2.
    16. الغارات:637/2.